Gefeliciteerd Haarlem!

Ostatnia aktualizacja 22/02/2021

23 września, Haarlem. Pierwszy dzień kalendarzowej jesieni. Mieszkańcy miasta rozwieszają proporce, dmuchają balony, na szczebelkach dziecięcej drabinki przywieszają piniatę wypełnioną po brzegi łakociami. Nie wiedzą czemu. Nieznana siła podpowiada im, że to ważne. Tego samego dnia wsiadam do żółto-niebieskiego pociągu. To moje urodziny i jadę zobaczyć Haarlem.

Urodziny u rodziny

---

Bliżsi i dalsi znajomi często pytają mnie, czemu wciąż i wciąż wracam do Holandii. Odpowiedź jest prosta: tam jestem najzwyczajniej w świecie szczęśliwa. Słony wiatr wprawia w ruch turbiny optymizmu, woda zamknięta w kanałach uspokaja umysł, a ludzie uśmiechem wyciągają z najgłębszej depresji. Gdy staję na płaskiej jak stolnica płycie Schiphol głęboko w środku rozpala się uczucie przynależności. To tam budzący się dzień nie jest wyzwaniem, a przygodą. Tam rysy łagodnieją i wszystko wydaje się proste. W zasadzie nie umiem odpowiedzieć na pytanie, czemu tak się dzieje. Myślę, że mnie i Holandię łączy szczególna więź. Ja opowiadam o niej ludziom w dalekiej Polsce, a Holandia obdarza mnie w zamian mocą pięknych zdarzeń.

Tak było i tym razem. Postanowiłam spędzić urodziny w Amsterdamie, bycząc się w słońcu i popijając lemoniadę z chmielu. Stało się inaczej: COŚ pchnęło mnie ku Haarlem. Choć generalnie wierzę w losowość zdarzeń tym razem jestem skłonna powiedzieć:

Przypadek? Nie sądzę…

23 września los rzucił pod me stopy parę strzałek wymalowanych na chodniku kolorową kredą. Poszłam za nimi w ciemno i trafiłam w sam środek przyjęcia urodzinowego. Niewielkie podwórko wypełniały pękate balony i girlandy z bibuły. Na szczebelkach drabinki szpakowaty jegomość zawieszał piniatę z brzuchem pełnym łakoci. Tego dnia urodziny obchodziła młodsza ode mnie o kilkadziesiąt lat dziewczynka. Nie próbuję nawet zaprzeczyć magii, która się tego dnia wydarzyła. Dwie jesienne dziewczyny podzieliły się kawałkiem tortu i weszły w kolejny rok życia pod niebem Haarlem. Nie dziwota, że darzę to maleńkie miasteczko szczególnym uczuciem. Muszę też przyznać, że pisanie o nim sprawia mi nie tylko radość, ale również wzrusza.

Domek z piasku

---

Gdy mówisz Haarlem myślisz… ? Miałam podobnie. Zanim zakochałam się w Holandii bez reszty Harlem był dla mnie ciemną plamą na mapie Nowego Jorku. Dzielnicą, w której półświatek dzieli przestrzeń z nowoczesnym miastem. W skojarzeniu tym w zasadzie nie ma nic dziwnego. Myślę, że możemy przyjąć w uproszczeniu, że migranci – choć brakowało im kreatywności w nameingu – byli pionierami metody copy-paste w nazewnictwie.  Założony przez Petera Stuyvesanta Nieuw Haarlem, miał być dla nowych osadników namiastką Holandii. Domem z piasku wzniesionym za głębokimi wodami oceanu. Nie mam tu na myśli metaforycznej niestabilności materii czy sypkości więzi między kolonistami. Po prostu istnieje plotka, wg której pierwotne imię pradziadka Harlemu było wynikiem miksu trzech słów: haar, lo i heim. Haarloheim  – w wolnym tłumaczeniu – było więc domem wzniesionym na piaszczystej ziemi, która porządnie obrosła lasem.

Komar nie siada

---

Mieszkańcom Haarlemu od początku nie było łatwo. U schyłku średniowiecza zyskali żartobliwe przezwisko haarlemse muggen. Na pytanie dlaczego byli nazywani moskitami nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jedna z teorii zakłada, że w okolicy Haarlem w owym czasie latały chmary komarów. NUDA! Kolejna, o wiele ciekawsza, mówi o tym, że wg sąsiadów harlemczycy byli małostkowi, złośliwi i korzystali z każdej okazji do szydery. Kąśliwe uwagi były ich domeną, a szukanie dziury w całym hobby. Trzecia wspomina o czarownicy, która puściła focha. Wg tej opowieści czarująca niewiasta chciała skłonić mieszkańców Haarlem do słuchania jej rozkazów. Nie działały prośby i umizgi więc użyła groźby: jeśli nie zaczną tańczyć jak ona im zagra zamieni wszystkich w komary. Następnego dnia wokół wieży Katedry św. Bawona latała czarna chmara skrzydlatych żyjątek.

Choć przypięta za dawnych czasów łatka miała negatywne znaczenie haarlemczycy nic sobie z tego nie robią. Mówią o sobie mugjes z dumą i sentymentem, a komar jest stałym elementem komunikacji miasteczka. Towarzyszy wydarzeniom kulturalnym i artystycznym. Zdobi koszulki i okładki książeczek dla dzieci.

Just do it!

---

Mam nadzieję, że w Twoim umyśle nie majaczy obraz haarlemczyków, którzy z mozołem machają maleńkimi skrzydełkami bzycząc przy tym radośnie. W mieszkańcach tego małego miasteczka drzemie również siła i ogromne pokłady pomysłowości. To właśnie tu pojawiło się kilka ważnych historycznie i innowacyjnych projektów. Jakich? Ano na przykład nad Grote Markt i Kościołem św. Bawona wzbił się w powietrze pierwszy aeroplan Antona Fokkera o wdzięcznej i zaskakującej nazwie Pająk. Dziś nowoczesne fokkery są składnikami floty linii lotniczych KLM i Transavia. To właśnie nimi najczęściej podróżuję między Polską a Holandią 🙂  Pośród niskich kamieniczek Haarlemu przechadzał się również Laurens Janszoon Coster – główny konkurent Gutenberga w konkursie o tytuł Małego Wynalazcy Sztuki Drukarskiej. Krocząc szlakiem historii powielania tekstu natrafiłam też na informację, że w Haarlem wydawany jest dziennik Haarlems Dagblad, który uważany jest za najstarszą wciąż wydawaną gazetę na świecie. Powiem szczerze, że nie wiem na ile jest w tym prawdy ponieważ nie znalazłam tej informacji w światowych źródłach, a Holendrzy – no cóż – mają pewne skłonności do megalomanii 😉

Boski dzień w Haarlem

---

Mimo, że Haarlem jest niewielki mam świadomość, że wiele fajnych miejsc przegapiłam. Tak już mam: przedkładam niespieszną włóczęgę nad ścisłe trzymanie się planu. Lubię poznawać miasto spacerując, słuchając lokalnych mieszkańców i szukając kadrów. Chłonę prozę codziennego życia jak gąbka. W tej małej mieścinie zachwyciły mnie uliczki, podwórka i niskie kamienice. Haarlem nie jest miastem stworzonym do zwiedzania w biegu dlatego i Ciebie zachęcam do przechadzki. Zaglądnij w każdy z kątów, zachwyć się spokojem czarujących podwórek i przysiądź na ławce przy Vissersbocht. Nieopodal niewielkiej przystani i białego, zwodzonego mostku.

Jak dojechać do Haarlem z Amsterdamu?

---

Z Amsterdamu do Haarlem dowiozą Cię wagoniki pociągu. To jedna z najłatwiejszych i najszybszych tras jaką możesz obrać. Podróż kosztuje około 5,5 euro w jedną stronę i twa zaledwie 20 minut. Ponieważ przez Haarlem przejeżdża sporo pociągów skorzystaj z wyszukiwarki połączeń  9292.nl (Android, iOS). Tak znajdziesz najszybsze połączenie 🙂